La Lay là một thôn bản đồng bào dân tộc Pa Kô thuộc xã A Ngo, huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị, cách Đông Hà khoảng 120 cây số. Tên cửa khẩu quốc tế cũng lấy từ tên bản. Bà con nơi đây sinh sống giữa núi đồi, cư trú hai bên con đường chạy lên cửa khẩu Việt-Lào. Toàn thôn có 70 hộ với hơn 330 nhân khẩu. Bên cạnh những nóc nhà sàn cổ truyền là những ngôi nhà trệt như đồng bào miền xuôi là hình ảnh pha trộn khi giao lưu văn hóa giữa đồng bằng với vùng cao, kể cả trong chuyện lớn như chuyện tạo dựng nên mái ấm. Người dân bản địa dẫu có tiếp xúc với thế giới bên ngoài vẫn giữ được căn cốt văn hóa của mình. Đặc biệt, một đặc điểm dễ thấy ở biên cương, dù là nơi thâm sơn cùng cốc thì đồng bào luôn coi bộ đội biên phòng như người nhà của mình.
Già làng Kôn Thương với nhạc cụ truyền thống
Chúng tôi đến thăm già làng Kôn Thương, một bậc cao niên của núi rừng La Lay vẫn còn rất khỏe và minh mẫn, sáng láng. Ông đã kể nhiều chuyện về phong tục tập quán cần phải gìn giữ của miền sơn cước, từ những lễ hội quan trọng liên quan đến sản xuất nông nghiệp vùng cao như lễ hội lúa mới cho đến đám cưới, đám ma. Cao hứng ông đem một nhạc cụ cổ truyền ra đánh cho chúng tôi nghe. Những âm thanh văn hóa đại ngàn cứ ngân vang tưởng chừng như không dứt khiến sớm mai nơi rừng xanh núi đỏ càng thêm sinh động và thiêng liêng.
Bà con La Lay sản xuất mùa này chủ yếu là ngô, tiếng địa phương thường gọi là bắp, giống như cách gọi của người Kinh. Đó là cây lương thực chính theo thời vụ hiện tại, ngoài việc có thể nuôi sống con người nó còn phục vụ cho chăn nuôi. Người La Lay chăn nuôi gia súc như bò, dê, ngoài ra còn có gia cầm như gà để cải thiện bữa ăn gia đình, phục vụ các lễ hội và cũng là thương phẩm tăng thu nhập của kinh tế hộ gia đình. Những thay đổi trong nhận thức, trong công việc mưu sinh cùng với sự quan tâm rất lớn của Đảng, nhà nước đã giúp cho đời sống bà con nơi đây ngày càng bớt khó khăn, vất vả, tiến tới ấm no, hạnh phúc. Đó cũng là mơ ước ngàn đời của người dân La Lay. Anh Hồ Thủy, trưởng thôn La Lay tâm sự: Nhờ nhà nước giúp sức, nhờ bộ đội biên phòng cầm tay chỉ việc nên đời sống bà con ngày một khấm khá.
Đã nói đến biên cương không thể không nhắc đến bộ đội biên phòng. Đồn biên phòng cửa khẩu quốc tế La Lay đứng chân trên địa bàn như một cột mốc tượng trưng cho chủ quyền quốc gia sừng sừng giữa đất trời miền tây Quảng Trị. Sống ở địa bàn những vùng đặc biệt khó khăn nhưng tinh thần và ý chí của người lính quân hàm xanh, của bộ đội Cụ Hồ đã vượt lên mọi gian nan thử thách quyết hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình. Những vườn rau xanh giữa những nắng hạn như thiêu như đốt từ bàn tay và những giọt mồ hôi người lính, đã làm dịu đi cái nắng chói chang ở chốn biên thùy; rồi ao cá biên phòng, ao được khơi thông, đào vét ở trên núi chót vót tầng cao có thể coi là minh chứng cho sức mạnh lớn lao, bền bỉ của những quân nhân nơi tuyến đầu Tổ quốc.
Nhưng không chỉ có thế bộ đội biên phòng La Lay còn trấn giữ nơi cửa khẩu quốctế ngày đêm làm tròn nhiệm vụ nặng nề và cao cả mà Đảng và nhân dân giao phó. Cửa khẩu quốc tế nhưng vẫn trong quá trình xây dựng và hoàn thiện nên điều kiện công tác vẫn còn rất nhiều khó khăn, thiếu thốn. Sẽ có một cửa khẩu khang trang và tiến dần đến hiện đại hơn nhưng đó là chuyện của thì tương lai đang được chờ đợi và đã mở ra trước mắt. Còn bây giờ, dù điều kiện có thế nào đi nữa thì bộ đội biên phòng và và các lực lượng hữu quan chung tay luôn giữ vững chủ quyền quốc gia, an ninh biên giới, trong đó có vấn đề thời sự là phòng chống dịch Covid-19 đã và đang đe dọa cuộc sống của loài người người. Mỗi người tùy theo cương vị và nhiệm vụđược giao mà hết lòng hết sức hoàn thành công việc với hiệu quả và chất lượng cao nhất. Đại úy Nguyễn Thanh Minh, trạm trưởng trạm cửa khẩu quốc tế La Lay khẳng định : "Dù dịch Covid-19 đã qua cao điểm nhưng nhiệm vụ của anh em bộ đội chúng tôi là không thể lơ là, 24/24 tiếng đồng hồ mỗi ngày. Đáng mừng là cho đến nay không có một trường hợp nào nhập cảnh trái phép từ nước bạn Lào vào nước ta".
Chốt phòng dịch ở Cửa khẩu La Lay
Quân với dân như cá với nước. Lên vùng cao, nhất là khu vực biên giới sẽ thấm thíacâu nói phản ánh một hiện thực sinh động. Đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồngbào các dân tộc là anh em. Đây không phải là câu nói chung chung mà là khẩu hiệu hành động, là tâm niệm của mỗi người lính biên phòng, của cán bộ, chiến sĩ đồn biên phòng cửa khẩu quốc tế La Lay. Thượng tá Nguyễn Xuân Linh, Chính trị viên ĐồnBiên phòng cửa khẩu quốc tế La Lay cho biết : "Bên cạnh nhiệm vụ hàng đầu là giữvững chủ quyền quốc gia, an ninh biên giới thì chúng tôi thường xuyên gần gũi, giúpđỡ đồng bào, tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của bà con. Có dân là có tất cả".
Xuân Dũng