Trong những đợt lũ lụt liên tiếp giữa tháng 10 vừa qua, nhiều con sông trên địa bàn huyện Hải Lăng đã xảy ra tình trạng sạt lở nghiêm trọng. Thực trạng này làm ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình sản xuất, giao thông đi lại và cuộc sống của người dân.
Dưới trời mưa rét của những ngày cuối năm 2020, chúng tôi đã về với những làng quê rốn lũ sống ven các con sông ở huyện Hải Lăng để tìm hiểu cuộc sống cũng như công việc chuẩn bị cho vụ sản xuất đông xuân 2020 - 2021 của bà con nhân dân ở đây. Địa phương đầu tiên mà chúng tôi đến là xã Hải Lâm, là một xã có hàng trăm hộ dân sống dọc ven con sông Nhùng, với chiều dài gần 5km, nối từ vùng thượng nguồn thôn Thượng Nguyên về đến vùng hạ du thôn Mai Đàn. Do có nhiều điểm uốn khúc, nên trong đợt lũ lịch sử vừa qua, trên địa bàn xã Hải Lâm có nhiều điểm sạt lở bờ sông nghiêm trọng, có điểm sạt lở cách móng nhà dân chừng 3m, nhiều đoạn đường bê tông bị xâm thực vào tận thềm móng. Ngoài ra, nước lũ đã cuốn trôi 15 héc ta đất nông nghiệp, nhiều công trình phục vụ sản xuất cũng bị hư hỏng, làm ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống và quá trình sản xuất của bà con nhân dân, nhất là ở các thôn Mai Đàn, Xuân Lâm và Thượng nguyện...Ông Hoàng Vương, Phó trưởng thôn Mai Đàn, xã Hải Lâm nói thêm: “ Thôn Mai Đàn là vùng hạ du cuả con sông Nhùng nên nước lũ về là bị ngập rất nặng, nhất là tình trạng sạt lở bờ sông. Hiện ở thôn chúng tôi có hàng chục mét đường bê tông đã bị nước xâm thực tận móng nên rất nguy hiểm. Ngoài ra, nhà dân cũng bị nước sông uy hiếp nên người dân rất lo lắng.”.
Ông Hoàng Công Mê Sang, Trưởng thôn Xuân Lâm, xã Hải Lâm cho biết: “Năm nào cũng sạt lở hết, nhưng năm nay lũ quá lớn và nhiều đợt nên tình hình sạt lở ở thôn chúng tôi là rất lớn. Ngoài nhà dân bị ảnh hưởng, thì hiện tại có gần 3ha đất màu bị cuốn trôi, một trạm bơm bị hư hỏng nặng và nhiều đoạn kênh mương nội đồng cũng bị vỡ...làm ảnh hưởng lớn đến vụ sản xuất đông xuân năm nay”.
Rời xã Hải Lâm, chúng tôi ngược lên với xã bán sơn địa Hải Chánh. Ông Bùi Văn Sinh, chủ tịch UBND xã Hải Chánh cho biết: sau 3 trận lũ lụt liên tiếp giữa tháng 10 vừa qua, do nước từ thượng nguồn đổ về quá lớn và chảy xiết nên các con sông trân địa bàn xã Hải Chánh đã xảy ra nhiều điểm sạt lở nghiệm trọng. Đặc biệt là ở con sông Thác Ma, đoạn đi qua thôn Tây Chánh, nhiều điểm sạt lở sát gần với nhà ở của bà con nhân dân. Có điểm sạt lở với chiều dài 50 mét, rộng 5 mét và có độ xoáy râu gần 10 mét. Nhiều cây cối, hoa màu và hàng trăm khối đất đá bị cuốn trôi xống lòng sông. Việc sạt lở bờ sông không những ảnh hưởng đến sản xuất, mà còn ảnh hưởng đến cuộc sống của bà con nhân dân. Ông Lê Văn Kiệt, thôn Tây Chánh, xã Hải Chánh lo lắng nói: “ Đêm nằm không dám ngủ, sợ sập đất xuống lắm, vì ở dưới chỗ xoáy sát nhà tui sâu hẳm lắm..”.
Ông Lê Văn Dục, một hộ dân sống ven sông Thác Ma nói thêm: “ Cả dãy nhà mấy chục hộ ven sông Thác Ma của thôn Tây Chánh chúng tôi đều bị sạt lở hết, nhà ít thì mất cây cối, nhà nhiều thì cũng mất cả sân. Bà con chúng tôi lo lắm. Sợ năm sau mà lụt như ri thì không biết ở mô nữa...”. Theo báo cáo của UBND xã Hải Chánh, huyện Hải Lăng, qua những trận lũ lụt giữa tháng 10 vừa qua, trên địa bàn toàn xã đã xảy ra 32 điểm sạt lở ở các con sông Thác Ma. Ô Lâu, sông Câu Nhi... Có điểm sạt lở dài 200 mét và xâm thực vào đất liền gần 15 mét, nặng nhất là khu vực thôn Tây Chánh, Xuân Lộc và Nam Chánh. Nhiều diện tích đất vườn, đất nông nghiệp và cây lưu niên đã bị nước cuốn xuống lòng sông. Đặc biệt, có hàng chục hộ dân đang nằm trong tình trạng nguy cơ sạt lở nặng nếu thời tiết mưa lũ vẫn còn kéo dài... Ông Bùi Văn Sinh, Chủ tịch UBND xã Hải Chánh, huyện Hải Lăng cho biết thêm: “ Trước mắt chúng tôi huy động toàn lực lượng của xã để ra quân khắc phục, trong đó đắp một số tuyến đường tạm và đóng cọc tre, rào các điểm sạt lở nặng, cũng như cắm biến cảnh báo. Các hộ có nguy cơ bị nước xâm thực nặng, ảnh hưởng đến nhà ở thì chúng tôi sẽ bàn phương án di dời nơi ở mới. Còn về lâu dài, chúng tôi rất mong muốn được cấp trên quan tâm, hỗ trợ đầu tư xây dựng một số bờ kè tại các điểm xung yếu...để bà con nhân ổn định cuộc sống cũng như tránh được những nguy hiểm mỗi khi mùa mưa lụt đến...”.
Hải Lăng là một huyện vùng trũng, là nơi hạ nguồn của các con sông Nhùng, sông Ô Lâu, sông Ô Giang, sông Thác Ma, sông Vĩnh Định... với lượng nước từ thượng nguồn đổ về trong đợt lũ vừa qua là là rất lớn. Ngoài việc gây ngập lụt diện rộng thì dòng nước còn làm nhiều con sông bị sạt lở nghiêm trọng. Trong đó có gần 20 điểm sạt lở nặng, tập trung ở các xã Hải Lâm, Hải Quy, Hải Chánh, Hải Thượng.... Nhiều tuyến đường giao thông, cầu cống bị hư hỏng, hàng chục héc ta đất nông nghiệp bị cuốn trôi và hàng trăm hộ dân đang nằm trong vùng nguy hiểm của vùng sạt lở... Tình trạng sạt lở bờ sông ở huyện Hải Lăng đang trở thành mối nguy hiểm khó lường, bởi ngoài việc mất đất sản sản xuất, thì nhiều nhà ở của người dân cũng đang trong tình trạng bị xâm thực nặng... Ông Lê Đình Lễ, Phó Trưởng phòng NN&PTNT huyện Hải Lăng cho biết thêm: “ Trước mắt chúng tôi đã thống kê đầy đủ các điểm sạt lở và đánh giá tác động của nó đến quá trình sản xuất và cuộc sống của bà con nhân dân. Chúng tôi sẽ tham mưu với UBND huyện tìm biện pháp khắc phục và kêu gọi nguồn hỗ trợ từ tỉnh và trung ương để khắc phục lâu dài...”.
Trong điều kiện thời tiết ngày càng cực đoan, và dự báo đến tháng 2/2021 vẫn còn từ 2-3 cơn bão và áp tháp nhiệt đới có khả năng ảnh hưởng đến đất liền nước ta, do vậy hiện tượng sạt lở bờ sông, sẽ tiếp tục gây tác động rất lớn đến toàn thể cộng đồng cả về quy mô, phạm vi và mức độ ảnh hưởng. Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng cần có giải pháp cụ thể, toàn diện nhằm khắc phục ngay tình trạng sạt lở bờ sông, đem lại cuộc sống ổn định cho người dân và toàn xã hội....
Đạo Thiện