Từ bao đời nay, đồng bào dân tộc Bru Vân Kiều ở xã Vĩnh Ô, huyện Vĩnh Linh có tập tục gia đình có người thân qua đời sau 2 đến 3 năm sẽ tổ chức lễ rước linh hồn người đã khuất về sum họp cùng ông bà, tổ tiên, gọi là lễ đám chay. Lễ đám chay là một trong những nét văn hóa truyền thống độc đáo góp phần làm phong phú thêm bản sắc của người đồng bào dân tộc Bru Vân Kiều ở khu vực miền núi phía Tây huyện Vĩnh Linh.
Tạm gác công việc thường ngày, ngay từ sáng sớm trên những nẻo đường của các bản, làng xa xôi, mọi người tập trung về địa điểm tổ chức lễ đám chay. Sau phần nghi thức cúng tế, các thành viên trong dòng tộc cùng nhau ôn lại công ơn của người đã khuất với lòng thành kính sâu sắc. Bên ché rượu cần cùng tiếng trống, tiềng cồng chiêng rộn ràng, mọi người dâng lên linh hồn người đã khuất các vật dụng cá nhân và thức ăn, như : áo quần thổ cẩm, gùi đi nương rẫy, gạo, rượu, thịt...Trên tinh thần hoàn toàn tự nguyện, người góp công, người góp của để tổ chức lễ đám chay cho người đã khuất theo đúng phong tục truyền thống của đồng bào dân tộc Bru Vân Kiều.
Nét độc đáo trong lễ đám chay của đồng bào dân tộc Bru Vân Kiều ở xã Vĩnh Ô, huyện Vĩnh Linh chính là tính cộng đồng được đặt lên hàng đầu trong mọi hoạt động. Không kể già, trẻ, gái, trai, người trong bản, làng hay các vùng khác đến đều được chủ nhà xem là khách quý và đón tiếp hết sức chu đáo, nồng hậu. Từ đây, tình cảm giữa những người trong gia đình, trong dòng tộc không ngừng được củng cố và vun đắp từ thế hệ này qua thế hệ khác. Không những vậy, lễ đám chay còn là cầu nối góp phần thắt chặt thêm tinh thần đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng người dân tộc Bru Vân Kiều cũng như với các dân tộc anh em đang cùng làm ăn, sinh sống trên địa bàn.
Những năm qua, bên cạnh tập trung phát triển kinh tế, nâng cao đời sống cho nhân dân, công tác bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Bru Vân Kiều luôn được huyện Vĩnh Linh, chính quyền địa phương quan tâm, chăm lo. Các phong tục, tập quán, các lễ hội truyền thống của bà con được khôi phục và trở thành những nét văn hóa đặc trưng tiêu biểu, độc đáo, làm đa dạng thêm bản sắc dân tộc của đồng bào người Bru Vân Kiều ở khu vực miền núi phía tây huyện Vĩnh Linh.
Nguyên Đồng