Trong 15 năm triển khai thực hiện Chỉ thị số 54/2005/CT-TW ngày 30/11/2005 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về Tăng cường lãnh đạo công tác phòng chống HIV/AIDS trong tình hình mới, tỉnh Quảng Trị đã đạt được nhiều kết quả tích cực góp phần khống chế tỷ lệ nhiễm HIV trong cộng đồng dân cư dưới 0.035%.
Các lực lượng xã hội tham gia mít tinh hưởng ứng Ngày Thế giới phòng chống AIDS và Tháng Hành động Quốc gia phòng chống HIV/AIDS ở tỉnh Quảng Trị
Triển khai thực hiện Chỉ thị số 54/2005/CT-TW, tỉnh Quảng Trị đã phổ biến, quán triệt, thể chế hóa các nội dung của Chỉ thị và ban hành các chương trình hành động phòng chống HIV/AIDS. Trên cơ sở đó, các địa phương trong toàn tỉnh đã thành lập Ban Chỉ đạo phòng chống HIV/AIDS và xây dựng chương trình hành động và đưa các mục tiêu, chỉ tiêu phòng chống HIV/AIDS vào tiêu chí xây dựng thôn, làng, khối phố văn hóa và gia đình văn hóa đồng thời Sở Y tế đã tham mưu UBND tỉnh kế hoạch hành động thực hiện chiến lược quốc gia phòng chống HIV/AIDS đến năm 2020 và tầm nhìn đến 2030 cũng như đề án đảm bảo tài chính cho hoạt động phòng chống HIV/AIDS giai đoạn 2014-2020. Cũng từ đây, ngành Y tế tăng cường phối hợp liên ngành và đổi mới truyền thông thay đổi hành vi trong phòng chống HIV/AIDS đã tích cực góp phần làm chuyển biến và nâng cao nhận thức trong lãnh đạo, chỉ đạo, ý thức trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức chính trị-xã hội đối với công tác phòng chống HIV/AIDS. Cùng với ý thức của người dân về phòng chống HIV/AIDS ngày càng được nâng cao, thực tiễn lồng ghép các hoạt động phòng chống HIV/AIDS vào chương trình xóa đói, giảm nghèo, trong đó ưu tiên vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn ở các địa phương là nỗ lực đẩy mạnh các biện pháp can thiệp giảm tác hại, chăm sóc hỗ trợ toàn diện người có HIV và người bệnh AIDS tại cộng đồng của ngành y tế đã mang lại những hiệu quả phòng chống HIV/AIDS đáng ghi nhận trên địa bàn
Kết quả phòng chống HIV/AIDS ở tỉnh Quảng Trị từ năm 2005 đến năm 2020 cho thấy, tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm nghiện chích ma túy giảm từ 16.3% còn 11.7%, tỷ lệ lây truyền HIV qua đường máu giảm từ 20% còn 15%. Về điều trị, từ 0% trong năm 2005 đến 100% phụ nữ mang thai nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc kháng virus (ARV) để làm giảm lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2020 và từ không có đến tất cả trẻ được sinh ra từ mẹ nhiễm HIV được xét nghiệm sớm HIV trong vòng 2 tháng sau sinh, từ 0% người nhiễm HIV được chăm sóc và hỗ trợ điều trị tại cộng đồng đến 100% người nhiễm HIV được chăm sóc và hỗ trợ điều trị, từ không có bất kỳ ai trong tổng số người nhiễm HIV/AIDS trên địa bàn tham gia bảo hiểm y tế đến 100% người nhiễm HIV/AIDS có thẻ bảo hiểm y tế và từ không có cơ sở điều trị ARV nào ký hợp đồng với cơ quan bảo hiểm xã hội đến 100% cơ sở điều trị ARV ký hợp đồng khám chữa bệnh bảo hiểm y tế cho người nhiễm HIV/AIDS. Là lực lượng nòng cốt trong quá trình thực hiện nỗ lực đạt kết quả này, đội ngũ thực hiện nhiệm vụ phòng chống HIV/AIDS trong toàn tỉnh đến nay đã có 329 người với 78.2% có trình độ đại học và trên đại học và 63.8% có trình độ chuyên môn về y, dược. Trong thực tiễn công tác, đội ngũ này là hạt nhân của những cố gắng nâng số lượt truyền thông phòng chống HIV/AIDS tăng qua mỗi năm mà cụ thể là số lượt truyền thông với nhóm có nguy cơ cao lây nhiễm HIV/AIDS như người tiêm chích ma túy, người bán dâm, người có quan hệ tình dục đồng giới tăng từ 1.700 lượt trong năm 2005 lên 13.551 lượt trong năm 2020 và với nhóm thanh niên, thiếu niên tăng từ 745 lượt lên 1.824 lượt. Qua đó, số người tiếp cận truyền thông đại chúng về HIV/AIDS tăng từ 124.115 người lên 500.235 người và số người được truyền thông trực tiếp về HIV/AIDS tăng từ 2.547 người lên 10.326 người.
Cũng trong giai đoạn này, những người nhiễm HIV/AIDS ở tỉnh Quảng Trị đã thành lập Câu lạc bộ Yêu thương với 45 thành viên của nhóm đồng đẳng, tích cực tham gia các hoạt động phòng chống HIV/AIDS. Tuy vậy, công tác phòng chống HIV/AIDS vẫn tồn tại những hạn chế, yếu kém trên các phương diện lãnh đạo, chỉ đạo sự quản lý, điều hành, kiểm tra, giám sát, phối hợp, nguồn lực nên ngành y tế tỉnh Quảng Trị đang gặp nhiều khó khăn, thách thức trong phòng chống HIV/AIDS. Đó là: Thiếu cán bộ có chuyên môn về phòng chống HIV/AIDS, đặc biệt là ở tuyến huyện, xã, phường, thị trấn nên mạng lưới phòng chống HIV/AIDS còn mỏng và phần lớn cán bộ chuyên trách phòng chống HIV/AIDS ở tuyến huyện này là kiêm nhiệm. Kinh phí triển khai hoạt động phòng chống HIV/AIDS giảm mạnh từ năm 2020 khi không còn nguồn viện trợ quốc tế và nguồn xã hội hóa. Việc tiếp cận các đối tượng nghiện chích ma túy, phụ nữ bán dâm để tư vấn xét nghiệm tự nguyện gặp rất nhiều trở ngại. Khó thu thập số liệu, thông tin về nhóm người di biến động, khách làng chơi và bạn tình của người nghiện chích ma túy cũng như chưa có giám sát trọng điểm về HIV/AIDS.
Để đạt được kết quả phòng chống HIV/AIDS tích cực hơn nữa trong giai đoạn tiếp theo trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, ngành Y tế đã đề xuất phương hướng, nhiệm vụ và giải pháp cụ thể: Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp, các tổ chức và đoàn thể chính trị-xã hội trong hoạt động can thiệp giảm tác hại phòng chống HIV/AIDS. Các cấp, các ban, ngành, đoàn thể, các cơ quan thông tin đại chúng phối hợp chặt chẽ hơn để tăng cường chuyển tải các thông tin về phòng chống HIV/AIDS, trong đó đặc biệt chú trọng truyền thông về sử dụng bao cao su trong quan hệ tình dục và bơm kim tiêm sạch mà nhất là đối với các đối tượng có hành vi nguy cơ cao. Tăng cường kiểm tra, giám sát phòng chống HIV/AIDS trên phạm vi toàn tỉnh. Đầu tư thêm kinh phí triển khai chương trình phòng chống HIV/AIDS.
Bội Nhiên