Tình hình dịch tễ trên địa bàn huyện Hướng Hóa cho thấy, tính đến ngày 7/9/2020, toàn huyện Hướng Hóa đã có 34 trường hợp nhiễm HIV, trong đó có 18 người chuyển sang giai đoạn AIDS, 9 người đã tử vong do AIDS, 17 người nhiễm HIV được quản lý và trong đó có 15 người đang được điều trị bằng thuốc kháng virrus. Trong 9 tháng đầu năm 2020, ở huyện Hướng Hóa phát hiện 1 ca nhiễm HIV mới là trường hợp đầu tiên tại xã Lìa và cũng là trường hợp đầu tiên thuộc nhóm đối tượng nam quan hệ tình dục với nam. Thực tế này đã và đang đặt ra nhiều khó khăn và thách thức đối với ngành y tế huyện Hướng Hóa trong nỗ lực phòng chống HIV/AIDS.
Truyền thông phòng chống HIV/AIDS tại trạm y tế trên địa bàn huyện Hướng Hóa. Ảnh: BS.Ly Na
Ngay trên tuyến Hành lang kinh tế Đông-Tây có quốc lộ 9 và Cửa khẩu Quốc tế Lao Bảo thông thương với Lào, Thái Lan, Myanmar tạo điều kiện giao lưu thuận lợi cũng như sự biến động của nhóm dân cư trong và ngoài cộng đồng ngày càng cao, huyện Hướng Hóa phải thường xuyên đối diện với sự gia tăng nguy cơ xảy ra các dịch bệnh nói chung, nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS nói riêng. Đó là khi quá trình biến đổi các mối quan hệ trong cộng đồng từ chỗ không có nguy cơ trở thành các mối quan hệ có nguy cơ cùng sự chuyển đổi từ nền kinh tế tự cung tự cấp sang nền kinh tế thị trường tại các xã vùng sâu và vùng xa mà chính người dân địa phương không có khả năng kiểm soát mình trong những hoạt động mua bán hàng hóa, trong đó có cả mua bán tình dục và các chất ma túy là điều kiện thuận lợi dẫn tới các nguy cơ đe dọa sức khỏe như bệnh lây truyền qua đường tình dục và HIV/AIDS. Cùng với sự phát triển về kinh tế là các cơ sở vui chơi giải trí trong vùng tăng nhanh như: khách sạn, nhà nghỉ, cơ sở massage, nhà hàng, quán ăn, quán cà phê, quán giải khát, tiệm cắt tóc và gội đầu mà bên cạnh việc phục vụ khách hàng đúng chức năng của nó vẫn có một số cơ sở trong khối dịch vụ này có một số nhân viên tham gia hoạt động mại dâm khi có khách yêu cầu. Đến nay, ở huyện Hướng Hóa đã ghi nhận người nhiễm HIV, người bệnh AIDS tại 8/21 xã, thị trấn là: Tân Liên, Tân Lập, Pa Tầng, Hướng Phùng, Hướng Tân, Lìa, Khe Sanh, Lao Bảo và ngành Y tế địa phương luôn thực hiện tốt vai trò nòng cốt trong các hoạt động phòng chống HIV/AIDS trên địa bàn.
Với sự quan tâm của chính quyền và sự phối hợp của các ban, ngành, đoàn thể ở địa phương cùng sự hỗ trợ của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Trị về kỹ thuật chuyên môn, từ đầu năm 2020 đến nay, Trung tâm Y tế (TTYT) huyện Hướng Hóa đã nỗ lực triển khai chương trình phòng chống HIV/AIDS đạt một số kết quả đáng ghi nhận. Đáp ứng yêu cầu thông tin, giáo dục, truyền thông thay đổi hành vi, TTYT huyện Hướng Hóa đã tiến hành 605 lượt truyền thông với 41.094 lượt người và truyền thông, tư vấn phòng chống lây truyền HIV từ mẹ sang con với phụ nữ mang thai (PNMT) tại 21 xã, thị trấn đồng thời phát bài truyền thông trên hệ thống phát thanh giúp người dân biết thêm thông tin về phòng chống HIV/AIDS và các biện pháp bảo vệ sức khỏe khỏi mắc HIV/AIDS, treo băng-rôn và dựng pa-nô truyền thông phòng chống HIV/AIDS tại ngã ba Tân Long.
Trong quá trình giám sát hoạt động HIV/AIDS và can thiệp giảm tác hại dự phòng lây nhiễm HIV ở các xã trọng điểm, TTYT đã lồng ghép tư vấn xét nghiệm tự nguyện trong truyền thông phòng chống HIV/AIDS với người nghiện chích ma túy, gái mại dâm, PNMT, người nhiễm HIV/AIDS và cung cấp 500 bơm kim tiêm sạch, cấp phát 1.000 bao cao su miễn phí với đối tượng nguy cơ cao, các điểm cung cấp dịch vụ lưu trú và giải trí.
Phụ nữ mang thai ở huyện Hướng Hóa tham gia xét nghiệm sàng lọc HIV tại cộng đồng. Ảnh: BS.Ly Na
Về điều trị HIV/AIDS và dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, TTYT đã tổ chức truyền thông trực tiếp, treo băng-rôn, dựng pa-nô trong Tháng cao điểm Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, lồng ghép truyền thông và tư vấn xét nghiệm tự nguyện HIV với PNMT đến trạm y tế khám thai hoặc tiêm vaccine phòng bệnh mà cụ thể là đã lấy 195 mẫu xét nghiệm và 100% mẫu đều có kết quả âm tính với HIV, phối hợp Trung tâm Kiểm soát bệnh tật lấy 59 mẫu xét nghiệm HIV với PNMT tại thị trấn Khe Sanh và xã Tân Liên.
Để đạt được những kết quả này, TTYT huyện Hướng Hóa đã vượt qua những trở ngại không nhỏ như khó tiếp cận đối tượng nguy cơ cao, đặc biệt là người sử dụng ma túy; người nhiễm HIV thường xuyên di biến động; việc cấp phát bao cao su và tài liệu truyền thông phòng chống HIV/AIDS còn hạn chế; một số trạm y tế thay đổi chuyên trách chương trình và thực hiện báo cáo còn chậm, còn thiếu sót hoặc có sự nhầm lẫn về số liệu, không tiếp cận được người nhiễm HIV; không thể triển khai các hoạt động phòng chống HIV/ADIS trong quý 3/2020 do tình hình dịch Covid-19, nhất là tư vấn và truyền thông trực tiếp tại cộng đồng.
Tiếp tục mục tiêu góp phần thực hiện thành công Chiến lược Quốc gia phòng chống HIV/AIDS đến năm 2020 và tầm nhìn 2030, TTYT huyện Hướng Hóa tăng cường các hoạt động phòng chống HIV/AIDS nhằm đạt kết quả 90% người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm HIV của bản thân, 90% người nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc kháng virrus, 90% người nhiễm HIV được điều trị có tải lượng virus dưới ngưỡng ức chế đồng thời khống chế tỷ lệ lây nhiễm HIV/AIDS trong cộng đồng dân cư và giảm ảnh hưởng của dịch HIV/AIDS đối với sự phát triển kinh tế-xã hội trong thời gian còn lại của năm 2020.
Bội Nhiên