Khoảng vài tháng trở lại đây, buôn lậu Quảng Trị lại rộ lên sau một thời gian khá im ắng, có thể coi đây là “cơn sốt”. Buôn lậu thường tái phát vào dịp cuối năm nhưng năm nay vẫn có nhiều điều khác thường.
Hàng lậu về theo quốc lộ 9 bị bắt giữ
Xe chạy tăng đột biến
Hàng ngày đi trên quốc lộ 9 bằng mắt thường cũng thấy xe chạy trong vài tháng trở lại đây đã tăng đột biến. Xe hàng, xe khách hối hả ngược xuôi nườm nượp. Đặc biệt nếu các năm trước, một phương tiện cơ động thường được dân buôn lậu ưa dùng, đó là xe máy thì năm nay có vẻ không được chuộng lắm. Nguyên do có lẽ Khu Thương mại đặc biệt Lao Bảo đã xóa bỏ cơ chế đặc thù nên cổng canh phía dưới Khe Sanh (thường gọi là cổng B, trạm B Tân Hợp-Hướng Hóa) đã bị hủy bỏ nên buôn lậu cũng rộng đường tung hoành. Mặt khác, mặt hàng đường Thái Lan đang ăn khách, mà trọng lượng các bao chứa hàng lại khá nặng nề nên dùng ô tô sẽ thuận tiện hơn. Vậy là đội hình xe khách hoán cải được huy động tối đa, có ngày phải hơn 50 chiếc rồng rắn đi về. Sáng, trưa, chiều, tối xe chạy miệt mài. Có khi chập choạng tối, hay cả ban đêm, nhiều chiếc không có cả đèn pha vẫn nghênh ngang chạy trên đường lớn như quốc lộ 9.
Phóng viên Đài PTTHN Quảng Trị đã nhiều ngày dọc theo quốc lộ 9 tìm hiểu tình hình buôn lậu. Có hôm khi đến gần thị trấn huyện lỵ Krôngklang của huyện Đakông thấy xe ô tô chạy tán loạn như ong vỡ tổ, vòng vào các làng bản ven quốc lộ. Thì ra lực lượng chức năng chặn bắt nên xe chở hàng lậu phải chạy “thục mạng” thoát thân. Còn khi về phía dưới cầu Đầu Mầu thì lại gặp mấy chiếc xe ô tô 12 chỗ chạy từ phía Cùa ra, rồng rắn trên đường bê tông ra lại quốc lộ9 để tránh bị kiểm soát.
Theo số liệu chưa đầy đủ của các ngành chức năng địa phương như Hải quan Quảng Trị thì trong khoảng 10 tháng qua đã bắt giữ gần 360 tấn đường kính trắng, trị giá hơn 3,5 tỷ đồng; phối hợp với lực lượng Biên phòng và các lực lượng chức năng bắt giữ hơn 20 kg ma túy đá, hơn 1 vạn viên ma túy tổng hợp; các mặt hàng chủ yếu là mỹ phẩm trị giá 1,8 tỷ đồng.
Hàng lậu đường kính từ các xe khách hoán cải
Trước thực trạng này Ban An toàn giao thông tỉnh cũng đã có công văn chỉ đạo các ngành liên quan như Sở Giao thông -Vận tải, Cảnh sát giao thông - Công an tỉnh phối hợp để lập lại trật tự ATGT. Vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng làm chết một phụ nữ dân tộc Vân Kiều Hồ Thị Xoang vào ngày 9/11 ở ngay gần Trạm CSGT tỉnh đoạn km 36 trên quốc lộ 9 do xe đò chở hàng gây nên cũng thêm một lời cảnh báo, vì đó cũng là hệ lụy từ cơn sốt buôn lậu.
Ngoài đường kính, các mặt hàng lậu khác cũng phổ biến như: rượu, bia ngoại, hàng điện tử, pháo nổ thẩm lậu từ Lào về thường qua các ngả đường tiểu ngạch ở biên giới. Và cánh buôn lậu cũng tổ chức theo dõi các ngành chức năng như với Hải quan ở km 54, Cảnh sát giao thông ở km 36 trên quốc lộ rồi thông tin cho nhau bằng điện thoại để né tránh lực lượng chức năng. Bởi vậy, hàng lậu có thể đi xe ô tô, xe máy và cả gùi đi bộ, tùy cơ ứng phó. Chúng tôi đã đi thực tế đến những điểm nói trên và chứng thực điều này. Ngay cạnh Trạm cảnh sát giao thông Đường 9 thường xuyên có những "ăng ten" túc trực, cả ngày lẫn đêm để báo lúc nào trạm làm, báo giờ nghỉ để hàng về trót lọt. Ông Hồ Văn S, một người dân địa phương ở gần đó, nói : " Ôi, "quân trinh sát" từ dưới Đông Hà lên, tập trung cả chục người nam có, nữ có. Lên về bằng xe khách, xe hàng đủ cả. Cứ đứng gần đó sẽ thấy ngay". Ông vừa lời đã thấy một người phụ nữ xuống xe khách 12 chỗ ngồi, tất tả đi vào ngôi nhà bên trạm. Lát sau có mấy người đàn ông bước ra chia nhau đi các ngả nghe ngóng. Còn đội quân buôn lậu đông đúc ngoài dân sở tại còn có các tỉnh khác như Quảng Bình, Thừa Thiên-Huế, Hà Tĩnh, Nghệ An...
Vào sào huyệt buôn lậu bên kia biên giới
Cảnh tượng nhộn nhịp ở tâm điểm hàng lậu ở phía Lào, cách biên giới không xa
Trong vai những du khách nhàn nhã, chúng tôi sang Lào một chuyến theo chân một "thổ địa" vốn rành chuyện hàng lậu bên kia biên giới. Qua khỏi chợ Ka Ron của Lào, anh bạn dẫn chúng tôi đi tiếp và rẽ vào một con đường lớn. Đi bộ vào đây đã thấy xe cộ xuôi ngược, biển số Lào có mà Việt cũng có. Bên đường có những dãy nhà như nhà kho, anh bạn dẫn đường nháy mắt chỉ vào và thì thào: "Hàng lậu". Đi tiếp đến bờ sông Se Pon thuộc địa phận Lào đã thấy tài xế, cửu vạn đang bốc xếp hàng hóa. Lại nhìn thấy một vật dụng chưa từng có ở bến sông bên Việt. Một chiếc máng bằng kim loại thiết kế bài bản, nối từ trên bờ thẳng chúi xuống dưới sông dùng để đưa các bao đường xuống thuyền, sau đó sẽ liệu cách đưa về Việt Nam. Thấy người lạ như chúng tôi, người Lào có vẻ cảnh giác. Một anh thanh niên Lào có vẻ như phụ trách bốc xếp rút ngay điện thoại ra gọi. Chúng tôi vừa đưa điện thoại lên chụp ảnh là có tiếng quát : " Chụp làm gì!" vội cất ngay vào túi. Tình hình có vẻ không ổn chút nào. Chưa đến 10 phút sau, một chiếc xe ô tô du lịch bóng loáng chạy như bay vào cảnh tượng như trong phim hành động. Xe vừa dừng, cánh cửa bật tung ra, một người Lào nhanh chóng bước xuống, dáng vẻ oai vệ, quát : "Ai cho vào đây, ai cho chụp ảnh ?". Chúng tôi vội trả lời mình là du khách đi chơi không biết nên xin ra ngay và vội vã bỏ đi để tránh những bất trắc rất dễ xảy ra.
Vài lời kết
Nói về công tác chống buôn lậu, ông Võ Văn Tiện, Đội trưởng Đội Quản lý thị trường số 2, phụ trách hai huyện Hướng Hóa, Đakrông, nơi có quốc lộ 9 đi qua và có Cửa khẩu Quốc tế Lao Bảo cho biết : " Chúng tôi cũng đã triển khai phối hợp với lực lượng chức năng khác nhưng cũng chỉ bắt một số vụ nhỏ lẻ, chủ yếu là đường kính và thuốc lá ngoại.". Ông phân trần thêm: “ Lực lượng Quản lý thị trường có hạn lại phải làm nhiều nhiệm vụ như ngoài chống buôn lậu còn chống hàng nhái, hàng giả, hàng kém chất lượng. Cuối năm công việc lại nhiều nên cũng không thể dồn sức chỉ làm một việc chống buôn lậu".
Máng kim loại bên sông Se Pon phía Lào dùng để đưa đường kinh xuống cho các thuyền ở dưới sông
Còn ông Đinh Ngọc Thanh, Phó Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh Quảng Trị thì nói ngắn gọn trước tình hình buôn lậu gia tăng: " Lực lượng Hải quan đã bắt nhiều vụ buôn lậu trong thời gian qua. Từ đây cho đến cuối năm, chúng tôi sẽ tiếp tục tăng cường phối hợp với lực lượng CSGT để chặn bắt hàng lậu hiệu quả hơn".
Kết thúc bài viết này, mặc dù các lực lượng chức năng đã bắt giữ nhiều vụ buôn lậu nhưng xem ra hàng hóa vẫn thẩm lậu về khá nhiều và đi tiếp các tỉnh thành khác trong nước và nhìn toàn cảnh thì vẫn chưa có một sự phối hợp ăn ý nhịp nhàng giữa các lực lượng chức năng, vẫn còn thiếu bàn tay thực sự của một "nhạc trưởng" để điều phối công tác này, để mọi chuyện không còn là thời vụ. Chính báo cáo chống buôn lậu của ngành Hải quan tỉnh trong tháng 11/2019 cũng đã nêu lên vướng mắc : "Các lực lượng chức năng như: Hải quan, Công an, Bộ đội Biên phòng, Quản lý thị trường… chưa xây dựng được các chuyên đề, kế hoạch đấu tranh chung nên hiệu quả công tác phối hợp chưa cao". Nếu khắc phục được điều này thì dư luận cũng không thể nghi ngờ đặt ra câu hỏi về những chuyện khúc mắc, mờ ám có thể đang tồn tại trong chính lực lượng chống buôn lậu. Bởi vì, công tác chỉ đạo thống nhất hành động và phối hợp đồng bộ vẫn là yếu tố quyết định, trong đó có vai trò của cảnh sát giao thông, nhất là Trạm cảnh sát giao thông Đường 9 trong việc kiểm soát hàng lậu trên các xe ô tô chạy theo hướng từ Lao Bảo về Đông Hà.
Xuân Dũng